BURSA'YA DAIR | BURSA'DA İLKLER

1. Dünya'nın ilk Belediye Standartlar ve Tüketiciyi Koruma Kanunu : Bugünkü anlamıyla dünyadaki ilk standartlar 1502 yılında Bursa’da II.Beyazıt tarafından yürürlüğe sokulan Kanunname-i İhtisab-ı Bursa’ydı.

2. İznik Konsülü : bugünkü hristiyanlık ve incillerin varoluş sebebidir.

3. Osmanlının ilk yapıları : Osmanlının ilk yapısı olan 1307 tarihli balabanbey kalesi Bursa'dadır.

4. İlk Osmanlı Başkenti 

5. İlk Osmanlı parası Orhangazi döneminde Bursa'da basıldı.

6. Mevlit : Mevlit 1409-1410 yılları arasında Bursa’da Süleyman Çelebi tarafından dönemin konuşulan Bursa Türkçesi ile yazılmıştı.

7. Dünyada ilk döner : Döner kebap ilk kez Bursa’da 1867 yılında İskender Efendi tarafından yapılmıştı. Bugün ekmek arası olarak da yense adına İskende Kebap denilim tabaklarda da servis yapılsa dünyanın her yerinde bilinen bu Türk yemeğinin ilk yapıldığı yer Bursa'dır.

8. Anadolu'daki ilk Tiyatro : Osmanlı’da İstanbul dışında Anadolu’daki ilk tiyatro Ahmet Vefik Paşa tarafından 15 Eylül 1879’da açılan Bursa Osmanlı Tiyatrosudur.

9. İlk Grev : Osmanlıdaki ilk işçi grevi 3 Ağustos 1910 tarihinde koza fabrikalarında çalışanlar valiliğe bir yazılı başvuru yaparak 16 saatlik çalışma saatlerinin sağlıklarını bozduğu için işi tatil ettiklerini belirtmişler. Ayrıca kadın işçilerdeki ilk grev de Bursa'da yaşanmış.

10. İlk Organize Sanayi Bölgesi : Türkiye'nin (ve tabi türk tarihinin) ilk modern organize sanayi bölgesi 6 Kasım 1966 yılında Bursa'da kurulmuştur. Ayrıca Osmanlı dönemi Bursa'sındada Cilimboz Deresi ile Gökdere kenarında Osmanlı'da bilinen ilk sanayi amaçlı yapılaşmış mahalleler oluşmuştur.

11. İlk Şehirler Arası Ulaşım :Türkiye'de ve Türk tarihinde ilk kez insanların toplu olarak şehirler arası yolcu taşımacılığını 1926 yılında Kamil Koç firması Bursa'da başlatmıştır.

12. Dünya'da ilk tatil yeri : Dünya'da tatil amaçlı olarak kurulan en eski ve ilk sayfiye kenti M.Ö 9.yy'da bugünkü Mudanya ilçesi sınırlarında kaldığı bilinen kayıp Miyrelenia antik kentidir.

13. Türkiye'nin ilk "Teleferik" Hattı: Tesislerin yapımına Elektrik İşletmesi bünyesinde 1955 yılında başlanmıştır. Teleferik ve Telesiyej İşletmesi ile ilgili görev Belediye Meclisi'nin 15.06.1957 tarih ve 289 sayılı kararı ile Elektrik İşletmesi Müdürlüğü'ne verilmiştir. Tesislerin yapım işi 1958 yılında İsviçreli Von Roll firmasına 27 milyon liraya ihale edilmiştir. Tesislerin yapımı 29 Ekim 1963 tarihinde tamamlanarak işletme açılışı yapılmıştır. 1968 yılına kadar Elektrik İşletmesi bünyesinde kalmış 1969 yılında müstakil bütçeli bir işletme haline getirilmiştir.

14. Kapsamlı ilk kış turizmi merkezi: Uludağ'daki Oteller bölgesinde Türkiye'nin ilk kış turizm alanı faaliyete geçmiştir.

15. İlk Osmanlı Padişahı'nın mezarının olduğu yer (ve de ikincisinin): "Osman Gazi" ve "Orhan Gazi"lerin istirahatgâhları Tophane mevkiindedir.

16. Anadolu Selçuklularının ilk başkenti: Anadolu Selçuklu Devletininde ilk başkenti Bursa(İznik)

17. İlk Osmanlı Sarayı: İlk Osmanlı Sarayı Bursa'da yapılmıştır. Şimdiyse yok.

18. Türkiye'nin ilk süt ve süt ürünleri fabrikası: Türkiye'nin ilk süt ve süt ürünleri fabrikası olan SAYAS Ayran Fabirkası Bursa'da kurulmuştur.

19. Türkiye'deki ilk sendikalaşma ve Türk-İŞ: Türkiye'de ilk kez işçilerin sendikalaşma hareketleri Bursa'da başlamış Türk-İŞ'in temelleri Bursa Merinos Fabrikasında atılmıştır.

20. Türkiye'nin İlk Köy Filmi: Bursa Çalı'da çekilen ve Yönetmenliğini Muhsin Ertuğrul Senaryo Yazarlığını Nazım Hikmet Ran Müziklerini ise Cemal Reşit Rey'in yaptığı ve Cahide Sonku'nun başrollerinde oyndaığı "Aysel Bataklı Damın Kızı" adlı film Türkiye'de çekilmiş ilk köy filmidir. Melodramatik öğelerle harmanlanmış ve sonraki yıllarda bir türün prototipini oluşturarak benzerleri kopyaları yapıldı. Türün sonrakilerinde sık sık gördüğümüz çeşmebaşı dedikodularını içeren sahneler ilk kez bu filmde yer aldı. İlkleri oluşturmasının yanısıra filmin başlıca bir özelliği de köy kızı Aysel rolündeki Cahide Sonku' yu yıldızlaştırması ve başına taktığı yemenisiyle de halk arasında bir moda yaratmasıydı.

21. Osmanlı'nın ilk üniversitesi: İznikte bulunan Orhaniye Medreseleri 1331 yılında Orhangazi tarafından yaptırılmış ve din dersleri dışında modern tıp matematetik coğrafya felsefe fen bilimleri astronomi mühendislik eğitimleri verilmiştir. Diğer medreselerden en büyük farkı ise Dar'ül Fünûn (İstanbul Üniversitesi) kuruluncaya kadar branşlaşmış eğitim veren ilk kurulduğu zamanki amacından sapmadan özerklik kadro yapısı ve ders programları ile bugünkü üniversiteler gibi çalışan ilk yüksek eğitim kurumudur.

22. İlk Osmanlı Hastanesi: Osmanlı'nın ilk hastanesi 1394 yılımda Bursa Yıldırım'da yapılan Yıldırım Darüşşifası'dır. Bu gün orada Göz Nurunu Koruma Vakfına bağlı bir göz hastanesi hizmet vermektedir.

23. Dünya'nın ilk Çarşılı Köprüsü : Dünyadaki ilk çarşılı köprü 1442'de Bursa'da yaptırılan Irgandı Köprüsü'dür.

24. Türkiye'de lisanslı ilk uzun seri otomobil üretimi. Tofaş'ta Fiat lisansı ile "Murat 124"  Oyak Renault'ta Renault lisansı "Renault TL" ile.
Açıklama : Otosan'ın İstanbul Acıbadem'de 1965'li yıllarda üretiği Anadol  motoru ithal  karoseri dizaynı Türk olan otomobilimizdir.

25. İlk Festival ve Milli Fuar organizasyonu : Bursa Milli Fuarı

26. İlk Anadolu Arabaları Müzesi

27. Türkiye'nin İlk Otobüs Karoseri imalatı

28. Türkiye'nin İlk Çamaşı Makinası imalatı : Kamil Tolon  "Tolon Çamaşır Makinaları"

29. ilk Otomobil ihracatı ( sürekli bir organizasyon olarak ) : Tofaş'tan "Station Tempra"

30. İlk Özel İhracat Limanı : Gemport  Bu limanının kuruluşunda Tempra ihracatı bir başlangıç olmuştur.

31. Türk otomotiv endüstrisi için ilk silindir blokların dingil ve difransiyellerin üretimi

32. Dünya'nın ilk Havlusu: Dünya'da havlu ilk kez Bursa'da icat edilmiştir. 

33. İlk Katlı Çarşı : Bugünkü plaza tipi alış veriş merkezlerinin temelini oluşturan ilk katlı çarşı BalıBey Hanı Bursa'dadır. 

34. İlk Demokratik Uygulama : Türk Osmanlı tarihinde demokratik yaşama geçişin ilk adımı olan Meşrutiyet Islahat Fermanı ve Tanzimat Fermanı'nın pilot bölge seçilerek ilk uygulandığı yer Bursa'dır. Bu açıdan da ilk demokratikleşen Osmanlı ve Türk toprağı denebilir.

35. İlk Kadın Savaş Pilotumuz: Sabiha Gökçen Bursalıdır.

36. Türkiye'nin ilk Cetvel Fabrikası: Hatas Bursa'dadır.

37. İlk Vakıflar: Bursa Bir Vakıflar Şehridir. Osmanlı vakıf medeniyetinin temeli burada atılmıştır. Ayrıca Bursa’da 15. yüzyılda kurulan 303 tane vakıftan yarıdan fazlası hanımlar tarafından kurulmuştur.

38. Türkiye'nin İlk Halka açık şirketi: 1966 yılında kurulan Bursa Çimentodur.

39. Türkiye'nin ilk devlet hastanesi : 1952deki memleket hastanesi bursadadır. bu hastanenin temeli ise 1862deki aynı yerde kurulan hastanedir ve osmanlıda İstanbul dışında kurulan ilk modern hastanedir.

40. İlk madensuyu : 1870'de Çaybaşı'nda bulunan Uludağ Madensuyu'dur. bu sadece Türkiye'nin değil Osmanlının da ilk madensuyu tesisleridir.

41. İlk Süper Market ve A.V.M : Türkiye'de daha Carrefour'lar Real'ler Migros'lar AsMerkez'ler AkMerkez'ler yokken Bursa'da tüm bunların ilklerinden olan ÖZDİLEK vardı. Çeşitli markalara ait ürünlerin ilgili reyonlarda satışa sunulması; market cafeterya giyim parfümeri çocuk reyonlarını birbirine karıştırmadan aynı bina içinde sunarak Türkiye'de ilk olmuştur. Daha sonraları markaların ürünleri aynı binada dükkanlar içine alınarak AkMerkez türü yapılaşmalar oluşmuştur. Yine türkiye pazarına Carrefour Gima gibi yabancı firmaların girişi ile Süper Market'ler bir sektör haline gelmiştir.

42. İlk Çevre Koruma Kanuları : 1539 yılında Edirne ve Bursa (Hüdavendigar) vilayeti kadı ve subaşılarına gönderilen yasaknâmeler içerik olarak yine dünyada'daki ilk resmî çevre kanunlarındandır. Yasaknamenin muhtevasına bakıldığında şahısların ev ve dükkanlarını temiz tutmaları pislik varsa giderilmesi çöplük subaşısının mahallelerdeki mezbeleyi kaldırtması hamamların katı ve sıvı atıklarının uzaklaştırılması evlerden çamaşır sularının yola dökülmemesi hayvan laşelerini insanların yaşadığı mekanlardan derhal uzaklaştırılması açık mezarlık bırakılmayıp duvar çekilmesi arabaların özel park yerlerine konulması gibi hususları kapsadığı görülmektedir . Ayrıca çeşitli vakfiyeler kurdurulmuş ve bu vakfiyelerin gelirleri ile her mahalleye iki kişi tutulması bu kişilerin gün içinde sokaklarda gezerek yere balgam bırakanların pislikleri üzerine toz kireç dökmesi istenmiştir. (1. madde ile karıştırılmasın Lütfen)

43. Türkiye'nin ilk suni ipek üretimi tesisleri Bursa'da kurulmuş ve üretilmiştir.

44. Türkiye'nin ilk modern tekstil fabrikası : Merinos fabrikası Bursa'da açılmıştır.

45. Osmanlı'nın ilk spor alanı: Bugünkü atıcılar semtindeydi. Halen Türkiye Atlı Sporlar ve Jokey klubünün binicilik tesisleri vardır.

46. Türkiye'nin ilk özel havayolu şirketi olan Sönmez Havayolları 1984 yılında Bursa'da kurulmuştur. O günden bu yana halen faaliyetini sürdürmektedir.Ancak son yıllarda sadece helikopter ulaşımı üzerine faaliyetleri sürüyor.

47. DÜNYANIN EN KÜÇÜK ARSASINA SIĞDIRILMIŞ OLAN EN ÇOK KULLANIM ALANLI EVİ: 
Ulucami-PTT tarafından Maksem’e doğru çıkan dik yokuşun ortalarında sağ yakadaki mavi sıvalı ev sadece; 13.5 metrekarelik bir alana sığdırılmış ve üzerine çıkılan 3 katta toplam 40 metrekare kullanım alanı sunan bir Osmanlı hârikası yapıdır. Arsası ikizkenar üçgendir. İkizkenarların bir tarafı caddeye sırt verir. Dünya mimarî literatürüne geçen bu evin girişinde taşlıktan oluşan bir antre mutfak ocak ve fırın olup ikinci katında; üçgen şeklinde bir oturma salonu üçüncü ve son katında da; yatak odası ve banyo mevcuttur. Boşluk bulunan hemen her yere gömme dolaplar inşa edilmiştir. Giriş kapısı caddeden 2-3 basamak yüksektedir. Orta katın üçgen formunun birleşme kısmı küt şekilde olup buradan Maksem tarafına bakan bir de pencere açılmıştır. Üçüncü kat zeminden itibaren kalın bir kolonla desteklenerek dışarıya taşırılmıştır.

48. Dünyanın ilk evden eve su şebekesi : dünyada ilk kez sokak çeşmeleri dışında evlerde de çeşmelerin yapıldığı dünyadaki evden eve su şebekesi olan ilk şehirlerden biri Bursadır.

49. Türkiye'nin İlk ve tek Ormancılık Müzesi : Çekirge caddesi üzerindeki Saatçi Köşkü'nde faaliyet göstermektedir.

50. İlk Kapalı Çarşı : Osmanlı'nın devlet olarak kurulduğu şehir olan Bursa'da Osmanlı'nın ilk kapalıçarşısı kurulmuştur. O dönemden bu yana eklenen yeni bölümler ve hemen dibinde kurulan hanlarla birleşmiş; gittikçe genişleyerek o günlerden bu yana sürekli kullanılagelmiştir. Bu anlamda hem Türkiye'nin hem de Dünya'nın en uzun süre boyunca alış veriş amacıyla kullanımı devam eden tarihi noktalarından biridir.

51. Avrupa Şehri Ünvanı Olan İlk Şehir : Aslında şimdi bu ünvanın kullanılması üzerine tartışma çıkartsada Türkiye'de ilk kez Avrupa Birliği organları tarafından resmi olarak "AVRUPA ŞEHRİ" ünvanı verilen Türkiye'nin ilk şehiridir. Bursa dışında bir de Ankara bundan birkaç yıl önce bu ünvanı alabilmiştir. Türkiye'de diğer şehirlere bu ünvan verilmemiştir.